Menu

Wat zijn groene assen? Veelgestelde vragen en antwoorden

Lancering Vlag2020

_______________________

Groene assen zijn ecologisch waardevolle recreatieve verbindingen

Groene assen zijn voormalige spoorwegbeddingen. Net als de treinen vroeger, zorgen ze nu voor verbinding en voeren ze jou langs landschappen, dorpen, bezienswaardigheden... Vanaf 2008 kocht de Provincie West-Vlaanderen deze verlaten spoorwegbeddingen en vormde ze om tot ecologisch waardevolle, recreatieve verbindingen.

De Provincie West-Vlaanderen beheert nu 9 groene assen, goed voor 110 km.

Ecologisch waardevol

Groene assen zijn in eerste instantie (langgerekte) stukken natuur. Niet alleen mensen, maar ook flora en fauna moeten zich kunnen verplaatsen om te overleven. Het is belangrijk om de weinige stukjes natuur die we hebben in Vlaanderen zo veel mogelijk te verbinden. De groene assen zijn zo één van de instrumenten in natuurbehoud- en ontwikkeling.
Sommige stukken berm vormen waardevolle natuur op zich. In ons ecologisch groenbeheer zorgen we ervoor dat deze stukjes behouden blijven. Op andere plaatsen doen we aan natuurontwikkeling bij voorbeeld door het bevorderen van bloemrijke bermen (zie verder onder ‘maaien bermen’), aanleg van poelen, ontharden en herstellen van een natuurlijke bedding van beken langs de assen enz.

Recreatief: beleef!

Kijk niet alleen vooruit, kijk ook wat er langs de assen opduikt: op de groene assen valt heel wat te beleven. Je vindt toegang tot natuurgebieden, historische sites, spoorwegrelicten, bunkers, kunst …  

  • Wist je dat je vanop de Groene 62 zo in provinciedomein d'Aertrycke komt dankzij het nieuwe pad (1,2 km)?
  • Stop even voor een pauze langs het water in provinciedomein Koolhofput tijdens je fietstocht langs de de Frontzate.
  • De Abdijenroute verbindt heel wat natuurgebieden: de Steenbrugse bosjes, de Schobbejakshoogte, Ryckevelde bos, iets verder ook de Assebroekse Meersen...
  • ...

Verbinding

Recreatief van a naar b?
Anders dan een lusvormige route die aankomt waar je begon, kan je de assen gebruiken om aan te sluiten op fiets- en wandelknooppunten, mountainbike-routes, ruiterroutes enz. Je kan via de vele kruisingen op de as waar je wil, en ze opnieuw verlaten om je zelf gekozen pad te vervolgen. Natuurlijk kan je ook gewoon de groene as heen en terug afgaan.

Functioneel van a naar b!
Ook studenten gebruiken deze veilige, autovrije routes om naar school te fietsen, werknemers voor hun woon-werkverkeer … Dit functioneel verkeer is er vooral in de buurt van woonkernen of bedrijventerreinen, firma’s of ook ziekenhuizen.
Omdat voor ons de veiligheid van de gebruikers primeert, richten we de stukken met veel functioneel verkeer anders in (zie verder onder verharding en verlichting).

Inrichting groene assen

Deze drie aspecten ‘ecologisch waardevol, recreatief en verbinding’ beïnvloeden onze beleidskeuzes bij de inrichting en het onderhoud van deze groene assen:

Verharding
We kiezen bewust zo veel mogelijk voor half-verharding (porfiersteenslag) voor onze groene assen, om verschillende redenen:

  • voor de gebruikers:
    Half-verharding verenigt het best de noden van de verschillende gebruikers. Asfalt nodigt uit tot harder fietsen, wat gevaarlijk is voor wandelaars of joggers. 
  • voor de natuur:
    Ecologisch gezien is dit de beste optie. Een pad in half-verharding verstoort de natuur veel minder dan een asfaltweg: zowel bij aanleg, als bij onderhoud en gebruik ervan.
  • uit veiligheid:
    Bulten door opduwende wortels of putten slijten dankzij het gebruik vanzelf weer effen. Bij asfalt is dat niet het geval. Bulten of putten blijven en vormen een gevaar voor de gebruikers.
    Half-verharding wordt bij vorst ook minder glad dan asfalt. 

Enkel voor trajecten met een groot aandeel aan functionele verplaatsingen, kiezen we voor asfalt. Dit kan bij voorbeeld voor gedeeltes van groene assen die deel uitmaken van het bovenlokaal functioneel fietsroutenetwerk of van het fietssnelweg-netwerk, of ook in en rond dorpskernen of in stedelijk gebied.

We streven ernaar de verharding in asfalt te beperken tot maximum 50%.

Een kleine prijs voor een duurzamere keuze
Half-verharding in porfiersteenslag heeft een nadeel: bij hevige regenval kunnen er tijdelijk plassen ontstaan. Gelukkig zijn die na een paar uur weer verdwenen. Bij extreem droog weer kan het stoffig zijn. Maar zodra het weer vochtiger wordt, verdwijnt dit probleem vanzelf.

Verlichting
Volgens onze provinciale lichtvisie voorzien we standaard geen verlichting op de groene assen. Dit zou de natuur te veel verstoren.
Enkel waar veel functioneel verkeer is en waar aantoonbaar te weinig verlichting is (voor gedeeltes binnen of rond woonkernen of voor sommige gedeeltes van groene assen die deel uitmaken van het fietssnelweg-netwerk) wordt bij uitzondering verlichting voorzien. 

Afvalbeleid
Standaard staan er geen vuilnisbakken langs de groene assen. We rekenen erop dat de bezoekers zelf hun afval mee naar huis nemen.  
Soms vind je vuilnisbakken langs een groene as in de dorpskernen, maar dit is op initiatief van het lokaal bestuur. Zij zijn ook verantwoordelijk voor de afvalophaling.

Ecologisch maaibeheer van de bermen

Volgens de beheervisie van de Provincie willen we via ecologisch maaibeheer de natuurwaarde van de bermen langs de groene assen verhogen en ze ontwikkelen tot gevarieerde, bloemrijke bermen.
We doen dit door de bermen te verschralen: door niet te bemesten, gericht te maaien en het maaisel af te voeren. Hoe voedselarmer (schraler) de bodem, hoe groter de variatie aan planten en groter de biodiversiteit. 
Afhankelijk van de fase van ontwikkeling, krijgt elk type berm een ander maaitijdstip. Het maaitijdstip zelf hangt ook sterk af van neerslag en temperatuur.

  • Waardevolle bloemenrijke bermen (ons einddoel) hebben nog maar één maaibeurt per jaar nodig in de late zomer, zodat de bloemen volop hun zaad hebben ontwikkeld. Hun terugkeer is zo gegarandeerd en bovendien profiteren vlinders en andere insecten volop van de nectar tijdens de zomermaanden. Een voorbeeld van zo’n goed ontwikkelde en soortenrijke berm vind je langs de Groene 62 tussen Snaaskerke en Oostende.
  • Waar grassen nog domineren, moet al vroeg gemaaid worden, zelfs vóór 15 juni: dat is de enige manier om hun alleenheerschappij te doorbreken en andere kruiden en bloemen na verloop van tijd plaats te geven. Een tweede maaibeurt volgt in september/oktober. 
  • Waar de gras-dominantie zeer hoog is, is soms nog een extra maaibeurt nodig in de zomermaanden. 

Waar de maaibeurt beperkt is tot één keer per jaar, zorgen we wel voor een ‘comfortstrook’ van 0,60 meter langs het pad zodat er geen hinder is voor de gebruikers.
Picknickplaatsen, mountainbike- en ruiterpaden vormen een uitzondering op deze regel. We maaien ze meermaals per jaar en laten het maaisel liggen. Deze plaatsen moeten bereikbaar zijn. Bovendien groeit er grotendeels gras en vraagt dit niet om natuurontwikkeling.
Soms ontdek je stukjes berm die niet zijn gemaaid: dat is geen vergissing of slordig werk. Vóór de maaiers beginnen, geeft onze brigade aan waar waardevolle vegetatie staat. Dat moeten de maaiers overslaan.
Ook in de buurt van poelen maaien we één keer per jaar, in september. Zo beschermen we de jonge amfibieën die in juli en augustus uit de poel komen.

Distels worden niet bestreden

Distels worden niet standaard bestreden langs de groene assen. Waar ze geen hinder veroorzaken, zijn ze een bonus voor de natuur bij voorbeeld als bron van nectar of als waardplant. We laten ze dan ook ongemoeid.
Bestrijding is niet meer verplicht voor provincies en lokale overheden (arrest Raad van State, maart 2017). Maar op sommige plaatsen, zoals op de grens met landbouwakkers, kan het aangewezen zijn om distelhaarden te bestrijden (door te maaien op gerichte tijdstippen). Daar vormt goed nabuurschap en gezond verstand de leidraad in de bestrijding. 

Hond aan de lijn, 't zal wel zijn

Honden zijn welkom op de groene assen, maar ze moeten steeds aangelijnd zijn. Dit is ook zo bepaald in het provinciaal politiereglement van 1 juni 2017 (PDF) dat van kracht is op de groene assen.

Enkel in de hondenweides mogen de honden los lopen. 
Je vindt hondenlosloopweides in deze provinciedomeinen:

  • Atlantikwall Raversyde, Oostende: 7.000 m2
  • Bulskampveld, Beernem: 1,25 ha (deze weide is van Agentschap Natuur en Bos)
  • De Gavers, Harelbeke: 1 ha
  • Fort van Beieren, Koolkerke: 2.200 m2

Meer informatie vind je op de pagina Hond aan de lijn.

Het provinciaal politiereglement is van toepassing

Op de groene assen is het provinciaal politiereglement van 1 juni 2017 (PDF) van toepassing. 

Toegankelijkheid: fietsers, wandelaars en ... ?

De groene assen nodigen vooral uit tot zachte recreatie. De mogelijkheden zijn daarom niet minder divers: wandelen, joggen, fietsen, mountainbiken, paardrijden… veel kan, maar niet alles overal.

Enkel fietsers en wandelaars zijn toegelaten op de groene assen. Dit wordt aangeduid via het verkeersbord M2 (witte achtergrond) onder het C3-verkeersbord dat aanduidt dat gemotoriseerd verkeer niet is toegestaan.

Elektrische fietsen zijn toegelaten. Ze moeten natuurlijk rekening houden met trage gebruikers en hun snelheid aanpassen.

Bromfietsen en scooters zijn nergens toegelaten op de groene assen.

Op bepaalde stukken (bv. op de Abdijenroute in de buurt van het Ryckevelde Bos) zijn ruiters toegelaten. Dit is aangeduid met het verkeersbord M2 én het blauw onderbord 'uitgezonderd ruiters' onder het C3 verkeersbord. Ruiters mogen zich op deze plaatsen enkel stapvoets verplaatsen.

Waar de ruimte het ons toelaat, zorgen wij voor ontdubbelde paden: afzonderlijke paden voor ruiters, voor mountainbikers.

De Provincie zorgt dus voor zo comfortabel mogelijke omstandigheden voor alle gebruikers, met respect voor de natuur. Daarnaast rekenen we op het respect van de verschillende gebruikers voor elkaar.

... en speed pedelecs?
Speed pedelecs (elektrische fietsen met een maximum snelheid van 45 km/u) zijn enkel toegelaten op groene assen die het statuut van fietssnelweg hebben:

  • Vrijbosroute (fietssnelweg F351)
  • Stroroute (fietssnelweg F37
  • Guldenspoorpad (fietssnelweg F45)
  • Damse Vaart (fietssnelweg F310)

Dit wordt aangeduid met het verkeersbord M11. Op deze routes zijn speed pedelecs welkom, mits ze rekening houden met de andere weggebruikers en hun snelheid steeds aanpassen aan de omstandigheden.

Waarom?

  • voor de natuur: 
    De groene assen zijn bedoeld voor zachte recreatie, met zo min mogelijk impact op de natuur. Het zijn immers op de eerste plaats ecologisch waardevolle verbindingen, waar natuurontwikkeling en natuurbehoud de hoofddoelstelling zijn.
  • voor de veiligheid van de mede-gebruikers die wandelen, met de fiets de streek verkennen, naar school fietsen ... :
    Grote verschillen in snelheid van de gebruikers kunnen leiden tot gevaarlijke situaties.
  • omwille van de infrastructuur:
    De groene assen die ingericht zijn     als fietssnelwegen hebben een bredere weg die verhard is in asfalt of beton. De andere groene assen zijn niet ingericht voor snel functioneel fietsverkeer,  de paden zijn smaller en aangelegd in half-verharding.
  • omwille van de evenwaardigheid met andere categorieën:
    Zoals hoger vermeld zijn bromfietsen en scooters nergens toegelaten op de groene assen, ook niet de elektrische modellen. De Provincie wil de speed pedelecs geen voorkeurbehandeling geven op de groene assen, die niet als fietssnelweg geselecteerd zijn, en hen op gelijke voet behandelen met bv. elektrische scooters.  

Bijzondere veldwachters houden toezicht

Bijzondere veldwachters houden toezicht in de domeinen en op groene assen. Je herkent hen aan het groene uniform en hun legitimatiekaart.
De veldwachters volgen een specifieke opleiding aan de politieschool. Ze worden erkend door de gouverneur en beëdigd door de vrederechter.
De bijzondere veldwachters houden een oogje in het zeil op het terrein en spreken mensen vooral pro-actief aan om inbreuken en overlast te voorkomen.

Bij aanhoudende problemen of hardleerse bezoekers zijn ze bevoegd om inbreuken op het provinciaal politiereglement en op de bos-, natuur- en jachtwetgeving en de riviervisserijwetgeving te verbaliseren.

Wie contacteer ik om een inbreuk te melden op een groene as?

Voor meldingen kan je de cel handhaving provinciedomeinen tijdens de diensturen telefonisch bereiken (tel.: 050 40 71 14) of via e-mail: [email protected]
De cel handhaving is geen interventiedienst en ze verzekert geen permanentie. Voor dringende gevallen contacteer je de politiediensten.

Winter: wat bij ijzel en sneeuw?

Strooien rijmt niet met het natuurbehoud en de natuurontwikkeling die we nastreven op de groene assen: het zout is schadelijk voor flora en fauna naast het wegdek. Het is dan ook belangrijk om in ons winterplan het goede evenwicht te vinden tussen ecologie en fietscomfort.

Wat wel?

Functionele fietspaden in asfalt en beton, waar veel woon-werkverkeer en scholieren gebruik van maken, maken we sneeuwvrij na hevige sneeuwval. De drukste assen komen hierbij eerst aan de beurt.

De delen van onze groene assen in asfalt of beton, gelegen in woonkernen, kunnen worden meegenomen in het lokaal strooiplan van de gemeente om een uniform strooibeleid te hebben op niveau van de woonkern. De gemeentes voeren dit uit.

Enkel het zeer druk bereden Guldenspoorpad wordt volledig sneeuwvrij en ijzelvrij gemaakt door een aannemer.

Wat niet?

Groene assen in half-verharding worden bij vorst of sneeuw minder glad dan asfalt of beton. Op deze stukken wordt niet gestrooid of geruimd.

De Frontzate, Kezelbergroute en Trimaarzate zijn praktisch volledig in half-verharding en kennen grotendeels een recreatief gebruik. Ze vallen dan ook buiten de winter-regeling.