Saving Space

Eindrapport Saving Space

Op 4 februari 2020 sloten we het traject af op het slotevent. Het eindrapport 'Saving Space' werd voorgesteld. In het voorjaar van 2021 werd een eerste natraject opgestart waarin werd voortgewerkt op de principes uit Saving Space.

• DOWNLOAD het eindrapport (pdf 16,7 MB)
• BESTEL een gedrukt exemplaar via de webshop (€ 2 verzendingskosten)
• PRESENTATIES zoals getoond op het slotevent op 4/02/2020

De publicatie ‘Saving Space: zorgvuldig en zuinig ruimtegebruik op bedrijventerreinen’ formuleert zes ambities om op termijn te komen tot een efficiënt ruimtegebruik op bedrijventerreinen. Zo wil de provincie het bestaand ruimtebeslag beter en intensiever gebruiken en zo de druk op de open ruimte verminderen.

Het zuinig-ruimte-denken is nog geen algemene reflex en vraagt om een transitie. In die optiek zijn er ook verschillende aanbevelingen opgesteld. Naast de zes ambities en aanbevelingen worden er ook enkele ‘versnellers’ geformuleerd die de context kunnen optimaliseren voor het sneller realiseren van de ambitie. In de publicatie worden er ook twee parktijkcases voorgesteld: de case Grensland in Menen waar de principes toegepast worden op een bestaand bedrijventerrein en de case Torkonje waar op een nieuwe bedrijventerrein onderzocht wordt welke belemmeringen er zijn bij verticaal stapelen.

Saving Space werd samengesteld en uitgegeven door de provincie West-Vlaanderen, met de steun van departement Omgeving van Vlaanderen, en samen met studiebureau Common Ground.

Context en doelstelling van het project

De provincie West-Vlaanderen brengt vijf jaarlijks de vraag naar bedrijventerreinen in kaart. Als vervolgtraject op deze studie worden drie sporen bewandeld. Het eerste zet in op het bestemmen van nieuwe terreinen, het tweede op de activatie van gronden en het derde op zuinig ruimtegebruik.

Het project Saving Space kadert binnen het derde spoor waarbinnen het voor de provincie de bedoeling is om de behoefte aan bedrijfspercelen op een duurzame en ruimte efficiënte manier in te vullen. Daarom werkte de provincie, in samenwerking met het Departement Omgeving, een traject uit om na te gaan hoe de behoefte aan bedrijventerreinen op een zo duurzaam mogelijke manier kan ingevuld worden. Duurzaamheid heeft betrekking op zowel het efficiënt organiseren van nieuwe bedrijventerreinen, als op het verhogen van de capaciteit op bestaande bedrijventerreinen en van individuele bedrijven. Dit moet ertoe leiden om op termijn over voldoende aanbod aan bedrijfspercelen te kunnen beschikken zonder hiervoor steeds bijkomende gronden te moeten aansnijden.

Het uiteindelijke doel van dit derde spoor is te komen tot een aantal duurzame inzichten en principes die kunnen toegepast worden bij de opmaak van provinciale ruimtelijke uitvoeringsplannen en die daarnaast ook hun uitwerking kunnen vinden binnen uitvoeringsplannen op andere beleidsniveaus, beheersplannen van bestaande bedrijventerreinen en toekomstperspectieven van individuele bedrijven. Hierbij komt ook het flankerend beleid aan bod (verkoopsvoorwaarden, parkmanagement, …). Deze opdracht valt binnen het tweejarig project ‘proeftuinen in het kader van het BRV’, geïnitieerd vanuit het Departement Omgeving.

Voor de uitvoering van dit project werkte de provincie samen met adviesbureaus Common Ground en Bopro die mee het proces vorm en inhoud gaven. Het resultaat van het traject is het rapport 'Saving Space: zorgvuldig en zuinig ruimtegebruik op bedrijventerreinen’.

Het traject Saving Space

Het traject voor deze opdracht startte met bilaterale gesprekken met sleutelactoren die werken rond bedrijventerreinen (in West-Vlaanderen). Op basis van deze gesprekken werden drie thema’s gedefinieerd die de actoren aanreikten als relevant om verder te verkennen in functie van zorgvuldig en zuinig ruimtegebruik:

• Gedeeld ruimtegebruik op bedrijventerreinen
• Mogelijkheden van verticale productie
• Intelligente functiemengingen

Om elk van deze thema’s uit te diepen, vonden 3 workshops plaats waarin een beperkte maar relevante groep actoren met elkaar in gesprek kon gaan over de thema's. Om uiteindelijk te komen tot enkele cruciale inzichten die de toekomstige strategie en aanpak rond zorgvuldig en zuinig ruimtegebruik op bedrijventerreinen kan voeden. Ondertussen gingen twee ontwerpbureaus aan de slag met deze inzichten in concrete ontwerpvraagstukken. Een eerste team onderzocht in welke mate een bedrijventerrein verticaal kan gebouwd worden en hoeveel ruimte hierdoor kan bespaard worden. Een ander team onderzocht voor een reeds ontwikkeld en uitgegeven bedrijventerrein welk proces kan gevoerd worden om hier te komen tot een zuinig ruimtegebruik, waarbij ruimtelijke kwaliteit en de beperking van hinder belangrijke aandacht krijgen.

Verslagen en documenten workshops

• Workshop 1 - Gedeeld ruimtegebruik initiëren op bedrijventerreinen, van ontwerp tot praktijk
  - 3 mei 2019 in AVC, Kortrijk -
  In de eerste workshop was het de bedoeling om dieper in te gaan op een eerste thema of vorm van zuinig ruimtegebruik: het delen van ruimte op bedrijventerreinen. Naast het formuleren van potenties en kansen die we verwachten wanneer bedrijven ruimte gaan delen, zoomen we ook in op de noodzakelijke ruimtelijke en contextuele randvoorwaarden om dit mogelijk te maken, en het overstijgen van praktische en organisatorische drempels.
  Bijlage: verslag Workshop 1 - gedeeld ruimtegebruik

• Workshop 2 - De hoogte ingaan met productieprocessen, is dat haalbaar?
  - 21 mei 2019 in Agristo, Wielsbeke -
  In de tweede workshop was het de bedoeling om dieper in te gaan op het thema verticale productie. Door te kijken wat de randvoorwaarden zijn om dit mogelijk te maken, willen we ook inzoomen op de juridische en technische kansen en/of beperkingen
  Bijlage: verslag Workshop 2 - de hoogte ingaan met productieprocessen

• Workshop 3 - Zoektocht naar intelligente functiemengingen als katalysator voor zuinig ruimtegebruik
  - 13 juni 2019 in Inagro, Rumbeke-Beitem -
  In de derde workshop was het de bedoeling om dieper in te gaan op het thema intelligente functiemengingen. Naast te kijken welke meerwaarde er hierdoor ontstaat en wat de randvoorwaarden zijn, willen we ook inzoomen op de juridische en technische kansen en/of beperkingen.
  Bijlage: verslag Workshop 3 - intelligente functiemeningen

• Workshop 4 - Zuinig ruimtegebruik toegepast. Samen zoeken naar oplossingen.
  - 5 november 2019 in Eperon d'Or, Izegem -
  In de vierde workshop hebben we samen de resultaten van het ontwerpproces geanalyseerd en getoetst aan de praktijk. Zijn de voorstellen praktisch en procesmatig te realiseren? Zal dit ook werken voor de bedrijven? Welke flankerende maatregelen zijn hiervoor nodig?
  Presentatie case Grensland
  Presentatie case Torkonje
  Bijlage: verslag Workshop 4 - zuinig ruimtegebruik toegepast

Natraject van Saving Space

In dit natraject wordt voortgewerkt op de principes uit Saving Space. Het is de bedoeling om voor de verschillende principes en ambities voor zorgvuldig en zuinig ruimtegebruik op bedrijventerreinen de juridische kant verder te onderzoeken. Waar Saving Space eerder een verkennende en theoretische oefening was, willen we in dit natraject nagaan in hoeverre deze principes op het terrein hun (juridische) vertaling kunnen vinden. Wat zijn de juridische knelpunten? Wat zijn de opportuniteiten? Welke tools kunnen best aangewend worden om bepaalde principes in de praktijk te brengen?

Het uiteindelijke doel is het bekomen van een set aan typevoorschriften die inzetbaar zijn om de duurzaamheidsprincipes uit Saving Space te kunnen opnemen in ruimtelijke uitvoeringsplannen. Tijdens dit traject werd in dialoog gegaan met POM West-Vlaanderen en de intercommunales Leiedal en WVI.

Er zijn 2 documenten gepubliceerd, een syntheserapport en een eindrapport.

• Het syntheserapport dat een overzichtelijke samenvatting bevat
• Het omvangrijke eindrapport met alle informatie en verwijzingen

Vervolg natraject

Met dit eerste natraject is het verhaal van Saving Space niet afgelopen. In het najaar van 2021 willen we verder bouwen op de verkregen resultaten. Waar in het eerste deel van het natraject al stappen werden gezet naar de vertaling van de principes uit Saving Space in andere instrumenten dan typevoorschriften, zal het traject in het najaar verder focussen op deze instrumententoolbox. Wordt vervolgd!

Aanspreekpunt project

Tim Van Beveren