Kandidatuur Landschapspark Zwinstreek
De Zwinstreek, het gebied
De Zwinstreek is een regio aan zee op de grens van Vlaanderen en Nederland. De Zwinstreek ligt in het noorden van West-Vlaanderen, het westen van Zeeuws-Vlaanderen en ook een stukje op Oost-Vlaams grondgebied. Van Brugge, Damme en Knokke-Heist tot Maldegem, Sint-Laureins en Sluis. Een weids, open kust- en Scheldepoldergebied.
De Zwinstreek beslaat 45.311 ha. Daarvan ligt 21.881 ha in Vlaanderen, 23.430 ha in Nederland (Gemeente Sluis, Provincie Zeeland). 5.529 ha in Oost-Vlaanderen en 16.282 ha in West-Vlaanderen.
De gebiedscontour voor het kandidaat-landschapspark Zwinstreek is grotendeels geënt op landschappelijke structuren:
- De noordelijke grens volgt de kustlijn en valt samen met laagwaterlijn, de gewest- of gemeentegrenzen.
- De oostelijke grenslijn is een historisch-landschappelijke begrenzing op basis van de inpolderingsgeschiedenis. Die vinden we op kaarten uit de tweede helft van de 16de eeuw. Ten oosten van Ijzendijke was er toen immers een groot zeegat, en tussen Ijzendijke en Biervliet waren nog geen gronden gewonnen op zee. De gebiedscontour ligt nu op de 17de eeuwse bedijkingen, die actueel in het landschap herkenbaar zijn.
- De zuidgrens volgt de begrenzing van de polders met de zandstreek. De grens volgt o.m. de Brieversweg en de Graafjansdijk op de noordrand van de dekzandrug Gistel-Stekene.
- De westelijke grens volgt de infrastructuur van haven van Zeebrugge: het Boudewijnkanaal, de zuidgrens van de haven (A11) en het Leopoldkanaal.
Bekijk de gebiedsafbakening, op de digitale kaart
De landschapsbiografie van de Zwinstreek beschrijft de boeiende ontstaansgeschiedenis van het grensoverschrijdende Zwinstreek-landschap.
Ze toont de verwevenheid van cultuurhistorie, landgebruik en landschapsecologie van vroeger tot nu.
Lees de landschapsbiografie hier
Het verklaart het landschap zoals we het vandaag kunnen waarnemen.
De biografie kan ook inspireren voor toekomstige ontwikkelingen in het gebied. Voor de cartografie werden geografische gegevens uit Vlaanderen en Nederland gecombineerd. De teksten zijn vlot en toegankelijk geschreven en het geheel werd rijkelijk geïllustreerd.
De landschapsbiografie bevat recente onderzoeksgegevens van onder meer UGent en werd opgemaakt in samenwerking met MUST Stedenbouw.
Landschapsparken in Vlaanderen: de oproep en het oproepreglement van de Vlaamse overheid
De primaire doelstellingen voor de ontwikkeling van de landschapsparken zijn:
- Het versterken en herstellen van de landschappelijke identiteit en kwaliteit vanuit een integrale visie op erfgoed, natuur, landbouw, wonen, bedrijvigheid, toerisme en recreatie.
- Het prioritair realiseren van Europese en Vlaamse doelen.
- Het aanbieden van een unieke beleving van het landschap en de streek aan zowel lokale inwoners als binnen- en buitenlandse bezoekers.
- Een dynamisch coöperatieve werking.
Momenteel zijn 7 gebieden in Vlaanderen kandidaat om het Vlaamse label als landschapspark te verkrijgen. De kandidaat-landschapsparken krijgen tot 31 mei 2023 de tijd om de verschillende deelproducten af te werken en in te dienen.
Zo dient o.m. een landschapsbiografie opgemaakt, een masterplan (24 jaar) en een operationeel plan voor de eerste 6 jaar werking.
Een dynamische en coöperatief partnerschap neemt engagementen voor de uitvoering van projecten en acties en organiseert zich met een passende overleg- en organisatiestructuur.
Finaal kunnen er op het einde van 2023 slechts 3 gebieden het label krijgen.
De kandidatuur van de Zwinstreek
In de zomer van 2021 werkte de Provincie West-Vlaanderen aan de indiening van de kandidatuur van de Zwinstreek als Vlaams Landschapspark. De Provincie West-Vlaanderen nam de coördinerende rol op en diende een aanvraagdossier namens - en met de steun van - de andere Zwinstreek-partners: de steden en gemeenten Brugge, Damme, Knokke-Heist, Maldegem, Sint-Laureins en de Provincies Oost-Vlaanderen en Zeeland.
De kandidatuur tot erkenning als Landschapspark werd eveneens gesteund door o.m. het Regionaal Landschap Houtland & Polders, het Regionaal Landschap Meetjesland, Toerisme Oost-Vlaanderen, Toerisme Meetjesland, Westtoer, Natuurpunt Beheer, de IOED Raakvlak, Boerennatuur, Landschappen Sint-Laureins vzw, UGent en de Euregio Scheldemond.
De aanvraag werd aangevat vanuit 8 thematische ambities van en voor het gebied. De ambities groeperen verschillende mogelijke projecten en acties die met de partners werden geïnventariseerd.
- Versterken van de landschappelijke identiteit.
- Integraal en toekomstgericht waterbeheer
- Ondersteunen van duurzame verdienmodellen voor de landbouw in een wijzigend landschap.
- Herstel en ontwikkeling van het natuurlijke milieu en de biodiversiteit.
- Behouden en ontwikkelen van het rijke Zwinstreekerfgoed en het bieden van belevingsvolle, eigentijdse of innovatieve erfgoedontsluiting.
- Uitbouwen van toerisme en recreatie met een meerwaarde voor inwoners, bezoekers, ondernemers en de plek.
- Ondernemen met Z(w)in!
- Integraal toekomstgericht beheer met alle partners.
In het masterplan en operationeel plan worden de ambities verder met elkaar verknoopt en geïntegreerd, vanuit een visie op de duurzame streekontwikkeling (vanuit het toekomstperspectief voor 24 jaar).
Een internationaal partnerschap
Het Zwinstreek-netwerk wordt momenteel gevormd door de steden en gemeenten Brugge, Damme, Knokke-Heist, Maldegem, Sint-Laureins, Sluis en de Provincies Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen en Zeeland.
De kandidatuur tot erkenning als Landschapspark wordt gesteund door o.m. het Regionaal Landschap Houtland & Polders, het Regionaal Landschap Meetjesland, Toerisme Oost-Vlaanderen, Toerisme Meetjesland, Westtoer, Natuurpunt Beheer, de IOED Raakvlak, Boerennatuur, Landschappen Sint-Laureins vzw, UGent en de Euregio Scheldemond, en wordt gesubsidieerd in het kader van de projectoproep Landschapsparken, in opdracht van de Vlaamse Overheid.
- Nog 13 kandidaten voor titel landschapspark of nationaal park (persbericht VLM)
- Provincie zet door met kandidatuur voor landschapspark Zwinstreek (persbericht Provincie West-Vlaanderen)
- Zwinstreek blijft in de running voor erkenning als Vlaams landschapspark (persbericht Knokke-Heist)
- Zeeland profiteert als Zwinstreek een internationaal landschapspark wordt (persbericht Provinciale Zeeuwse Courant)